تحقیق – بررسی مدل احتمال خطی بر میزان استفاده از خدمات دندانپزشکی در شرکت بیمه …

۱-۱۰- بر آورد حجم نمونه
در این تحقیق تعیین حجم نمونه از جامعه محدود صورت می گیرد و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شده است. تعیین حجم نمونه از جامعه محدود از فرمول:
 
۳۸۴ نفر تعیین می شود.
۱-۱۱- روش تحقیق
روش تحقیق از نظر هدف تحقیق کاربردی، و از نظر طرح تحقیق توصیفی – پیمایشی است.
۱-۱۲- ابزار گرد آوری داده‌ها
داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با افراد متخصص و از طریق پرسشنامه های استاندارد که بومی، شد گردآوری شده است. و برای پاسخ سؤالها از طیف لیکرت که شامل پنج گزینه بسیار زیاد، زیاد، متوسط، کم، بسیارکم است استفاده می شود.
۱-۱۳- روش های گردآوری داده ها
در ابتدا با استفاده از آزمون کلموگروف اسمیرنوف به بررسی نرمال بودن توزیع متغیرهای تحقیق می‌پردازیم. در صورت نرمال بودن و با توجه مقیاس های متغیرها وارد بحث آزمون های پارامتریک ودر غیر این صورت آزمونهای ناپارامتریک جهت بررسی فرضیه ها استفاده خواهد شد. و از آزمون فریدمن برای رتبه بندی متغیرهای تأثیر گذار استفاده می شود.
۱-۱۴- روش تحقیق
به طور اجمالی، تحقیق حاضر از دید روش و نوع گردآوری اطلاعات، از نوع تحقیق‌های توصیفی^[۱] و پیمایشی^[۲]، به لحاظ هدف، از نوع تحقیق‌های کاربردی^[۳]، بر اساس زمان جمع‌آوری داده‌ها، از نوعِ تحقیق‌های مقطعی حائز ویژگیِ تحقیق‌هایِ زمینهیابی است. جامعه آماری تحقیق، شامل تمامی بیمه شده گان تحت پوشش بیمه های دندانپزشکی بیمه ایران در شهر تهران است. برای جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز از دو روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شده است. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات پرسشنامه^[۴] بوده و داده‌های حاصل از توزیع پرسشنامه نیز، در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
۱- ۱۵- قلمرو تحقیق
قلمروهای سه‌گانه‌ی تحقیق حاضر به ترتیب در زیر معرفی و تبیین شده‌اند:
۱-۱۵-۱ قلمرو موضوعی
به لحاظ مفهومی تحقیق حاضر در حوزه مدیریت بیمه و ذیل مباحث بیمه تکمیلی می باشد.
۱-۱۵-۲ قلمرو مکانی
به لحاظ مکانی تحقیق حاضر در بین تمامی بیمه شدگان تحت پوشش بیمه های دندانپزشکی بیمه ایران در شهر تهران انجام گرفته است.
۱-۱۵-۳ قلمرو زمانی
به لحاظ زمانی، تحقیق حاضر در یک بازه شش ماهه، در سه ماه آخر سال ۱۳۹۱ و سه ماه اول سال ۱۳۹۲ انجام گرفته است.
فصل دوم
ادبیات تحقیق
۲-۱- مقدمه
بهداشت دهان و دندان جزء حیاتی و کامل از سلامت عمومی و تندرستی است که باید پیش شرط مراقبت از سلامت عمومی باشد (American Dental Assoceation 2006). رسیدن و حفاظت از بهداشت دهان و دندان نیاز به توجه افراد، و برای کامل شدن، نیاز به توجه و فعالیت زیر‌ساخت‌های جامعه و مراقبت‌های حرفه‌ای دارد. (Bendall and Asubonteg 1995).
دستیابی به خدمات حرفه‌ای سلامت دهان و دندان به واسطه افراد، فرهنگ و عامل‌ سازمان‌های ذیربط، و وابسته به ویژگی‌های شخصیتی افراد، ویژگی‌های یک سیستم مراقبت از بهداشت دهان و دندان مثل وجود یک عامل ثالث، برای پرداخت‌ها و یا کمک به پرداخت هزینه‌ها است
(Kiyak, 1993, Manski and Gold farb, 1996; Osterberg et al., 1998).
برای ایجاد مراقبت، افراد باید باور داشته باشند که به آن نیاز دارند. و همینطور افراد مفهوم درستی از سلامتی داشته باشند و باور داشته باشند که مراقبت از سلامتی فردی می‌تواند آنها را در رسیدن به اهداف سلامتی کمک کند (Kegelas 1961) که این امر مصداق ارزش و جایگاه مراقبت های بهداشت دهان و دندان نیز هست(Petersen and Pedersen, 1984).
با فرض اینکه بیمار می‌تواند موضوعات فیزیکی و فرهنگی‌اش غلبه کند و تصمیم به استفاده از خدمات مراقبت از دهان و دندان بگیرد، سیستم سلامت نیز باید دارای ویژگی‌های مناسب برای تشویق افراد برای استفاده از خدمات مراقبت از سلامتی را داشته باشد (Daly et al., 2002).
در بین موانع استفاده از مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان مثل فقر، جهالت (کمبود آگاهی)، و کمبود منابع مالی، آخری (کمبود منابع مالی) بزرگترین مانع است (NIDCR,2008). حتی در اقتصادهای پیشرفته منابع مالی همیشه قابل دسترس نیست و برای اطمینان فرد برای دسترسی به مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان به طور مناسب اختصاص داده نشده است (Nash et al., 2008). ویژگی‌های سیستم‌های مراقبت بهداشت دهان و دندان به خصوص ویژگی‌های مالی و بیمه نقش مهمی برای آسان کردن دسترسی به سرویس‌های بهداشت دهان و دندان و کم کردن هزینه‌ها بازی می‌کنند.
افزایش سیستم‌هایی که حق بیمه مردم را جمع‌آوری می‌کنند و تحت تعهد یک شرکت که موافقت می‌کند، مقدار معینی از زیان‌های پیش‌بینی نشده مردم را تأمین کند. حق بیمه تعداد زیادی از افراد که جمع‌آوری شد اساساً زیان‌های افراد را پشتیبانی می‌کند (Praiss et al., 1978). مفهوم ریسک و غیرقابل پیش‌بینی بودن کمتر ، بیماری‌های دهان و دندان باعث می شود بیمه دندانپزشکی با مدل کلاسیک بیمه متفاوت ‌شود. (Evans and Williamson, 1978). البته به جز اتفاقاتی که در تصادفات می‌افتد و همینطور بعضی از عفونت‌های دندانی که شایع و متداول هستند و نیاز به مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان دارند که کم و بیش قابل پیش‌بینی هستند (Feldstein, 1973; 2004). به دلیل این عوامل، بیمه دندانپزشکی بیشتر به عنوان یک سیستم بودجه‌بندی، تا یک سیستم محافظتی در مقابل حوادث مصیبت‌بار و غیرقابل پیش‌بینی شناخته شده است. (zatz et al., 1987; Feldstein 1973; 2004) بنابراین بهترین راه این است که بیمه دندانپزشکی را به عنوان یک تصمیم سودمندی که تا اندازه‌ای بیمه و تا اندازه‌ای پیش پرداخت و مقدار زیادی از آن به صورت تخفیف است شناخته شود (Manski, 2001).
ایران به عنوان یک کشور با درآمد متوسط پایین و صادرکننده نفت و با جمعیتی حدود ۷۵ میلیون نفر و از نظر بزرگی ششمین کشور در آسیا است. از کل جمعیت ایران ۱۲ درصد ساکن تهران (حدود ۵/۸ میلیون در سال ۲۰۱۱) و بزرگترین شهر در کشور با بالاترین نرخ شاغلین و با حدود ۲۸ درصد جمعیت تحصیل کرده با مدرک آکادمیک یا تحصیل کرده در دانشگاهها و دانشکده‌ها (SCI 2011).
ایران با یک سیستم بهداشت دهان و دندان در حال رشد، و کلینیک‌های دندانپزشکی که توسط دولت به وجود آمده که پایه و اساس مراقبت از بهداشت دهان و دندان را برای عموم مردم به وجود آورده است. دو طرح و برنامه کلی برای شاغلین و خانواده‌های آنها وجود دارد که شامل: بخش عمومی و بخش تجاری می شود. تقریباً ۶۰ درصد جمعیت ایران تحت پوشش سیستم بهداشت دهان و دندان هستند و از این ۶۰ درصد، ۸۳ درصد در بیمه بخش عمومی و ۱۷ درصد بیمه بخش خصوصی دارند (SCI,2004). اگر چه شاغلین توانایی خرید بیمه سلامت از طریق کارفرما و یا از طریق دولت را دارند، با این حال ۴۰ درصد از جمعیت ایران بیمه ندارند. اکثر تعداد دندانپزشکان (۸۰ درصد) در بخش خصوصی مشغول به کار هستند (Pakshir 2004). افرادی که بیمه ندارند می‌توانند یا از طریق کلینیک‌های خصوصی یا کلینیک‌های عمومی (دولتی) که تقریباً نصف هزینه کلینیک‌های خصوصی را دارند، استفاده کنند. افراد زیادی از جمعیت ایران (۱۸ تا ۴۵ ساله) دندان پوسیده یا پلاک دندان و پریودنتال عمیق دارند که نشان‌دهنده این است که این بیماری‌ها در ایران نیازمند درمان هستند (Messari,2009).
مطالعه کنونی به ارزیابی عوامل مؤثر بر میزان استفاده خدمات دندانپزشکی پرداخته است.
۲-۲- پیدایش بیمه در جهان
در مورد تاریخ پیدایش بیمه تحقیقات زیادی تاکنون صورت گرفته و نظرات و عقاید متفاوتی ابراز شده است. از مجموع تحقیق‌ها می‌توان اظهار کرد که قدیمی‌ترین نوع بیمه، بیمه دریایی است که در اواسط قرون وسطی^[۵] ازمنه تاریخی واقع بین ابتدای قرن پنجم تا اواخر قرن پانزدهم میلادی پا به عرصه وجود نهاده است. سایر انواع بیمه مانند بیمه آتش‌سوزی، بیمه حوادث و غیره به مراتب جدیدتر بوده و سال‌ها پس از بیمه دریایی به وجود آمده است. در واقع می‌توان گفت اولین بار صاحبان کشتی و بازرگانی که مال‌التجاره خود را از طریق دریا حمل و نقل می‌کردند با توجه به حوادث و اتفاق‌های موجود مانند غرق شدن کشتی، طوفان و یا راهزنی‌های دریایی و غیره به این فکر افتادند که برای حفظ مایملک خود چاره‌اندیشی کنند و راههایی برای جبران ناشی از این خطرها را یابند. پدیده‌هایی مانند زیان همگانی یا خسارت مشترک یا جنرال اوریج^[۶] و وام دریایی که می‌توان آنها را سرآغاز پیدایش بیمه محسوب نمود (هوشنگی، ۱۳۶۹، ۱) در مدیترانه شرقی فکر مقابله با خطرهای دریا از چند قرن قبل از میلاد مسیح به وجود آمده است، کما اینکه در بین سال‌های ۹۱۶ الی ۷۰۰ قبل از میلاد، اهالی شهر «لوان»^[۷] واقع در جزیره رودس^[۸] «رویان‌ها» قانونی تصویب کرده بودند که به موجب آن زیان همگانی یک رسم بازرگانی شناخته شده بود. در قانون مزبور برخی از اصول بیمه امروزی از قبیل سرشکن کردن خسارت‌های وارده به یک نفر بین عده‌ای از افراد دیده می‌شود. بدین معنی که اگر کالایی برای نجات کالاها و کشتی به دریا ریخته می‌شد، کسانی که کالایشان نجات پیدا کرده بود یا بایستی خسارت کالاهایی را که به دریا ریخته می‌شد جبران نمایند (شیبانی، ۱۳۵۲، ۳).
این نوع بیمه نزدیک‌ترین رشته بیمه که امروزه نیز شبیه آن مورد استفاده قرار می‌گیرد که همان رشته زیان همگانی یا جنرال‌ آورج^[۹] که به عنوان یک عرف تجاری دریایی در شرق مدیترانه مورد استفاده قرار می‌گرفت. (تقوایی، ۱۳۸۸، ۲۰)
بعضی از نویسندگان معتقدند که بیمه ابتدا در مال بلژیک به وجود آمده است. ظاهراً در سال ۱۳۱۰ میلادی شخصی به کنت دوبتون^[۱۰] بنا به تقاضای اهالی شهر بروژ^[۱۱] (از شهرهای بلژیک) دفتر بیمه‌ای تأسیس نمود تا بازرگان مال‌التجاره خود را در برابر خطرهای دریا یا سایر حوادث با پرداخت مبلغ معینی بیمه نمایند. (شیبانی، ۱۳۵۲، ۱۲)
فرضیه دیگری وجود دارد که بر اساس آن بیمه از ابداعات پرتغالی‌هاست گو اینکه به این فرضیه نیز باید با قید احتیاط نظر کرد.
تنها موضوعی که در صحت آن تردید وجود ندارد این است که پرتغالی‌ها اولین کسانی بودند که نوعی تعاون بیمه را شناختند و از آن استفاده می‌نمودند. به دستور حکومت فرانسه در قرن چهاردهم از آن کشور اخراج و در ایتالیا مستقر شدند. آنچه از اطمینان زیادی برخوردار است این است که بیمه در ایتالیا پدید آمد به طوری که مؤلفان نقل می‌کنند قراردادهای اولیه بیمه را فردی به نام بنسا^[۱۲] در اوایل قرن چهاردهم در دفاتر تجاری فلورانس^[۱۳] و ژن^[۱۴] (بنادری در ایتالیا) یافته است و از این تاریخ به بعد بیمه به سرعت رواج یافته و در سایر کشورها متداول گشت. (هوشنگی، ۱۳۶۹، ۹)
اولین دادگاه‌های تخصصی بیمه